MAL KAÇIRMA

Mal kaçırma nasıl olur ve bu durum nasıl engellenebilir? Bu soru boşanma sürecinde en çok sorulan sorulardan bir tanesidir. Boşanmada eşten mal kaçırma, taraflardan birinin ya da her ikisinin mal paylaşımına konu edilmemesi amacıyla evlilik birliği içinde edinilmiş malları elden çıkarması, satması veya saklaması olarak ifade edilebilir.

İlk olarak belirtmek gerekirse, 2002 yılı Ocak ayında yürürlüğe giren 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’na göre eşler evlilik birliği içinde edindikleri mallar üzerinde kural olarak yarı yarıya hak sahibidir. Bu kurala hukuken edinilmiş mallara katılma mal rejimi denir. Yani evlilik sürecinde eşler arasında mal rejimine ilişkin herhangi bir farklı anlaşma yapılmadığı hallerde boşanma sırasında yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanır. Edinilmiş mallara katılma rejimi gereğince ise, tarafların evlilik sürecinde kazandıkları mallar yasal olarak eşler arasında ikiye bölünür.

Fakat bazı eşler, intikam isteği ya da kızgınlık duygusu ile evlilik sürecinde edinilmiş olan malları diğer eş ile paylaşmak istememektedir. Boşanmada eşten mal kaçırma ve boşanma davası sürerken eşten mal kaçırma tam olarak burada gündeme gelir. Kişiler diğer eşin paylaşıma tabi olmaması için malları elden çıkarma girişiminde bulunabilmektedir.

Boşanmanın mali sonuçları açısından son derece önemli bir işlem olan boşanmada eşten mal kaçırmanın önüne yasal düzenlemeler ile geçilebilir. Kanunlar ile bu mal kaçırma girişimlerinin engellenmesi için düzenlemeler getirilmiştir. Bunun yanında, mal kaçırmanın önlenemeden gerçekleşmesi halinde, somut olayın koşullarına göre kaçırılan malı geri alınması da yine hukuken mümkündür. Boşanmada eşten mal kaçırma durumunda yapılacak tüm işlemler için İstanbul boşanma avukatına danışabilirsiniz.

MAL KAÇIRMA NASIL YAPILIR?

Boşanmada eşten mal kaçırma, eşlerden biri ya da her ikisi tarafından aşağıdaki fiiller ile gerçekleştirilmiş olabilir:

• Henüz boşanma davası açılmadan önce (evlilik devam ederken); belirli malların kaçırılması ve boşanmada paylaşıma konu edilmemesi amacıyla bir başkasına bağışlanması, satılması veya değerinden çok daha düşük bir bedel karşılığında devredilmesi,
• Dava açılmadan önceki 1 senelik süre içinde karşılıksız kazandırma yapılması,
• Sahte vekaletname ile eş üzerindeki malvarlığının, bir başkasına devredilmesi,
• Eş adına bir başka kişiye imza attırmak suretiyle aile konutunun devredilmesi,
• Boşanma davası esnasında ve boşanma kararı sonrasında benzer nitelikteki devir işlemlerinin yapılması.

Taraflar mal kaçırma eylemi için bazı yolları deneyebilir. Örneğin; mal varlığını gizlice başka bir kişiye ya da hesaba transfer edebilir ya da mal varlığının değeri konusunda yalan söyleyebilir ve bilinçli bir şekilde düşük tutabilir. Nadiren karşılaşılan diğer bir yol ise mal varlığını yurtdışı varlıklar ve gizli hesaplarla gizleyerek, tespit edilmesini engellemektir.

MAL KAÇIRMANIN ENGELLENMESİ

Öncelikli olarak önemle belirtmek gerekir ki, eşler arasında mal kaçırma ihtimalinin ya da şüphesinin olduğu durumlarda eşlerin hak kaybına uğramamaları için konusunda uzman bir boşanma avukatı ile görüşmesi ve ivedi olarak işlemlerin başlatılması gerekir. Çünkü Boşanmada eşten mal kaçırmanın önlenebilmesi için başvurulabilecek birden çok yol ve imkan vardır. Fakat bunlardan hangisine başvurulacağı hususunu kesinlikle bir avukat yardımı ile somut olayın özellikleri dikkate alınarak belirlenmelidir.

Boşanmada eşten mal kaçırma hali ve şüphesi durumunda bunun engellenmesi için alınabilecek bazı önlemler şunlardır;

• Mal kaçırma şüphesi, ortak yaşanılan aile konutu ile alakalı ise, kişi bu mülk için tapuda aile konutu şerhi koydurabilir. Böylece mal kaçırma riski olan kişinin konut ile ilgili işlem yapma yetkisi kısıtlanmış olacağından mülkün 3. Kişilere devri engellenmiş olur.
• Ortak yaşanılan konuta aile şerhi konulmuş olmasa bile bu mülkün satılması halinde satış için rızası alınmamış olan eş bu satışın iptali için hukuki yollara başvurabilir.
• Malların kaçırılması ihtimalinde eş mahkemeye başvuru yaparak diğer eşin malları üzerinde tasarruf yetkisinin kısıtlanmasını talep edebilir.
• Evlilik sürerken, mal kaçırma yapacak eş, elindeki malları muvazaalı (anlaşmalı) olarak bir başkasına karşılıksız bir şekilde vermiş olabilir. Bu gibi durumlarda hile ispatlanarak kanıtlarla beraber dava açılıp devrin iptali sağlanabilir.
• Boşanma davası ile aynı anda mal tasfiyesi davasının açılması ile, mal kaçırma girişimi engellenebilecektir. Bu durumda boşanma bekletici mesele yapılır ve mallara ihtiyati tedbir konulabilir. İhtiyati tedbir ile malların satışı durdurulacaktır.
• Boşanma davasından sonra da hızlıca mal rejimi tasfiyesi başlatılarak malların devrinin önüne geçilebilir.
• Boşanma davası açılmadan önceki 1 yıllık sürede alışılmışın dışında yapılan karşılıksız devirlerin iptali sağlanabilir.
• Boşanma davası açılmadan geriye doğru herhangi bir süre sınırlaması olmadan açıkça mal kaçırma maksadı taşıdığı belli olan devirlerin iptali sağlanabilir.

EŞTEN MAL KAÇIRMAK SUÇ MUDUR?

Türk Ceza Kanunu’nda ‘eşten mal kaçırma’ özel bir suç türü olarak düzenlenmemiştir. Dolayısıyla boşanma davasında eşin mal kaçırması fiilinin suç teşkil ettiğini söylemek doğru olmayacaktır.  Ancak yine de eşin hangi yolla mal kaçırdığına bakmak gerekir. Eşten mal kaçırmak için girişilen eylemler esnasında yapılan bazı fiiller suç teşkil edebilmektedir. Örnek verecek olursak, boşanmada eşten mal kaçırmak için evrakta sahtecilik ya da sahte vekaletname ile bir işlem yapılmış ise, kişi belgede sahtecilik suçundan ceza almaktadır. Eğer eşin kandırılması durumu var ise, bu halde kişi dolandırıcılık suçundan yargılanır. Bunlarla beraber mal kaçıran eş diğer eşi tehdit, şantaj gibi yollarla malı satmaya zorlamış olabilir. Bu hallerde de tehdit ya da şantaj suçuna ilişkin ceza verilir.

MAL KAÇIRAN EŞE NE DAVASI AÇILIR?

Boşanmada mal kaçıran eşe karşı hangi davanın açılacağı, mal kaçırmanın engellenmesi için hangi önlemlerin alınacağı hususunu değerlendirmek için ilk olarak mal kaçırmanın boşanmanın hangi sürecinde ve hangi yöntemlerle yapıldığına bakılmalıdır. Boşanmadan önce mal kaçırma, boşanma davası açılmadan 1 yıllık süre içerisinde mal kaçırma, boşanma davası sırasında mal kaçırma veya boşanma kararı verildikten sonra  mal kaçırma şeklinde zamansal olarak ayrım yapmak mümkündür. Bu ayrıma göre girişilecek hukuki süreçleri değerlendirmek gerekir.

Boşanmadan Önce     : Muvazaa hükümlerine başvurulabilir.

Aile konutu şerhi koydurulabilir.

Şerh yoksa eşin izni olmadan yapılan devirler iptal ettirilebilir.

Boşanma Sırasında     : Boşanma davası ile mal paylaşımı davası açılarak mallar üzerine ihtiyati tedbir konulabilir.

Boşanmadan Sonra    : Mal paylaşımı davası açılır veya önceden açılmış davaya devam edilir.

Mal paylaşım usulü uyarınca önceden kaçırılmış malların paylaşıma dahil edilmesi sağlanabilir.

AİLE KONUTUNA ŞERH KONULMASI

Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, birlikte yaşanılan ortak konut yani aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, bu mülkü devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz. Rızayı sağlayamayan veya haklı bir sebep olmadan kendisine rıza verilmeyen eş, hâkimin müdahalesini isteyebilir. Aile konutu olarak özgülenen taşınmaz malın maliki olmayan eş, tapu kütüğüne konutla ilgili gerekli şerhin verilmesini mülkün bulunduğu ilin tapu müdürlüğünden talep edebilir.

Konutun diğer eş tarafından satılması şüphesi olan eşin bu konut üzerindeki ayni hakkı bu şekilde muhafaza edilmiş olur. Aile konutu şerhini mülk sahibi olmayan eş şerh konulmasını istedikleri evde ailece oturduklarını belgelemek suretiyle evin bulunduğu yer Tapu Müdürlüğü’ne aile cüzdanı ile başvuru yaparak talep edebilmektedir. Konutun ailenin yerleşim yeri olduğunu gösteren belge, aile konutunun bulunduğu mahallenin muhtarından ve apartman yönetiminden alınabilir.

BOŞANMADA EŞTEN MAL KAÇIRMA DAVASINDA ZAMANAŞIMI

Boşanmada eşten mal kaçırmanın önüne geçilebilmesi için uygulanacak işlemler ve hukuki süreçler bazı yasal sürelere tabiidir. Bu hukuki işlemleri ayrı ayrı değerlendirmek gerekir. İlk olarak aile konutu şerhi koydurmak herhangi bir süreye tabii değildir. Taraflar, her zaman aile konutu şerhi konulması için ilgili merciiye başvuruda bulunabilir. Eşlerden biri, diğer eşin rızasını almaksızın malın satışını yaparsa bu işlemin iptali için açılacak tapu iptal ve tescil davası için de hak düşürücü süre yoktur. Şartların oluşması halinde her zaman dava açılabilir.Boşanma davası esnasında mal paylaşımı davası açılması suretiyle ihtiyati tedbir talep edilebilir. Bu işlem için de öngörülen bir süre yoktur. Boşanmanın ardından mal paylaşımı davası açılabilmesi içinse 10 yıllık hak düşürücü süre bulunmaktadır.

MURİS MUVAZAASI

Muris muvazaası, muvazaanın ve muvazaalı işlemlerin miras hukukumuzdaki görünümüdür ve uygulamada çeşitli nedenlerle sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Miras hukuku alanındaki deneyimlerimize dayanarak, ülkemizde muris muvazaasının bu kadar yaygın olarak görülmesinin başlıca sebeplerini kabaca şu şekilde sayabiliriz:

• Yöresel adetler ve gelenekler,

• Malların kız çocuklarına bırakılmasının önüne geçilerek aynı aile içerisinde toplanmaya çalışılması,

• Muris ile mirasçılar arasında herhangi bir sebeple husumet yaşanması,

• Mirasçıların uzak şehirlerde yaşaması, anne ve babalarına bakma görevlerini, anne ve babalarının onlardan beklediği kadarıyla yerine getirmemeleri,

Muris muvazaası, Türk Hukuk Sistemimizde bazı mirasçıların saklı paylarının bulunmasından kaynaklı olarak mirasbırakanın söz konusu bu saklı payları ihlal etme arzusundan kaynaklanmalıdır. Mirasbırakan, mirası üzerinde saklı pay hakkı sahibi olacak mirasçılar olan: Altsoyu, eşi ya da annesi veya babasının sağ olması halinde malvarlığı üzerinde dilediği gibi tasarruf edememekte, saklı paylı mirasçıların saklı paylarını ihlal edecek tasarrufları tenkise konu edilebilmektedir. Bu durumda mirasbırakan, bağışlamak istediği bir malvarlığı değerini, örneğin bir taşınmazı veya bir otomobili bağışlamak yerine, bağışlamak istediği kişiyle satış sözleşmesi imzalar. Çünkü satış halinde mirasbırakan ile 3. kişi arasında karşılıklılık söz konusu olacağından ötürü, bu halde 3. kişiye saklı pay iddiasıyla tenkis talebinde bulunulamayacaktır.

Muris muvazaası, yalnızca satış sözleşmesi ile gerçekleştirilen devirlerde değil, karşılıklılık arz ettiği iddiasıyla yapılan ve 3. kişileri yanıltma amacı taşıyan tüm işlemler açısından söz konusu olabilir. Örneğin muris muvazaası nedeniyle tapu iptali ve tescil davası, yalnızca taşınmaz satış sözleşmesi nedeniyle değil, ölünceye kadar bakma sözleşmesi nedeniyle de açılabilir. Ancak burada da ölünceye kadar bakma sözleşmesinin muvazaalı olduğu ve 3. kişileri yanıltma amacı taşıdığı hususu ispat edilmelidir.

SORU CEVAP

MAL KAÇIRMANIN KANITLANMASI İÇİN HANGİ BELGELER VE DELİLLER GEREKLİDİR?

Mal kaçırmanın kanıtlanması için sunulacak belgelere örnek olarak; banka hesap ve özetleri, mali belgeler, gayrimenkul belgeleri, şirket belgeleri, vergi beyannameleri, ticaret sicil gazeteleri ve tanık delili verilebilir.

EŞTEN MAL KAÇIRMANIN ÖNLENMESİNDE GÖREVLİ MAHKEME NERESİDİR?

Aile konutu şerhi konulması işleminde görevli mercii Tapu Müdürlüğüdür.  Tapu iptal ve tescil davasında aile mahkemeleri görevlidir. Boşanma davası esnasında mal paylaşımı davası açılacak ise boşanma davasının görüldüğü aile mahkemesi görevlidir. Boşanma davası sonrasına mal paylaşımı davası açılacak ise yine aile mahkemeleri görevlidir. Aile mahkemesinin görevli olduğu yerlerde eğer aile mahkemesi yoksa asliye hukuk mahkemeleri görevlidir.

BOŞANMA DAVASI AÇILMADAN ÖNCE SATILAN MALLAR PAYLAŞIMA DAHİL MİDİR?

Mal kaçırma amacına yönelik yapılan işlemleri ve mal kaçırma amacını ispat edildiği takdirde boşanmadan önce satılmış olsa bile bu malların da paylaşıma tabi olmasını sağlayabilir. Ayrıca boşanmadan önceki 1 yıllık süre içerisinde olağandışı karşılıksız kazandırmalar da direkt olarak paylaşıma tabiidir.