Boşanmada Maddi ve Manevi Tazminat

BOŞANMADA MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT

Boşanmada maddi ve manevi tazminat evlilik birliğinin sona erdirilmesinin mali bir sonucudur. Boşanma davasında tazminat hususu Türk Medeni Kanunu’nun 174. Maddesinde düzenlenmiştir. Açılan davada boşanmaya sebebiyet veren olaylardaki kusur derecesi tespit edilir. Kusuru daha az olan ya da kusuru olmayan taraf diğer eşten maddi ve manevi olarak uğradığı zararları talep edebilir. Boşanmada Maddi ve manevi tazminat talebi için tamamen kusursuz olma şartı yoktur, diğer eşe göre daha az kusurlu olmak bu istem için yeterlidir. Tarafların dilekçesinde tazminat taleplerine açıkça yer vermesi gerekir. Aksi halde mahkeme tarafından resen tazminata hükmedilmez. Bu sebeple hak kaybı yaşanmaması için tazminat talebi ve miktarı konusunda bir boşanma avukatından destek alınması tavsiye edilir.

• Boşanma sebebi ile mevcut ve veya beklenen zararlar maddi tazminat ile tazmin edilir.
• Boşanma yüzünden kişisel hakların saldırıya uğramasından kaynaklar sebebiyle ise manevi tazminat talep edilebilir.

BOŞANMADA MADDİ TAZMİNAT

Mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma sebebiyle zarara uğrayan eş, diğer taraftan uygun bir tazminat isteyebilir. Maddi tazminata hükmedilmesi için bazı gerekli şartlar vardır;

• Boşanma Şartı: Menfaatlerin zedelenmesi boşanma yüzünden olması gerekir. Bu sebeple boşanma olmaksızın bu tazminat talep edilemez.
• Kusur Şartı: Tazminat isteyen taraf kusursuz olmalı ya da diğer tarafa göre daha az kusurlu olmalıdır. Az da olsa kusuru olan eşin kusuru oranında hakkaniyet indirimi yapılarak tazminata hükmedilir.
• Tazminat ödemesi talep edilen tarafın kusurlu olması gerekir. Bunun nedeni maddi tazminatın bir haksız fiil tazminatı olmasıdır. Haksız fiilden sorumlu olmak ise kusura bağlıdır. Boşanmada kusur, evlilik birliğinin gerekliliklerini yerine getirmemekle olur.
• Zarar Şartı; Mevcut ve beklenen menfaatlerin boşanma sebebiyle zarar uğraması gerekir. Mevcut menfaatin zedelenmesine örnek olarak evli iken eşin maddi olanakları nedeniyle yaşanan refahın boşanma ile kaybedilmesi gösterilebilir. Beklenen menfaatlerin zedelenmesine, evlilik nedeniyle eşin memuriyetten ayrılmış olması gösterilebilir.
• İlliyet Bağı Şartı: Meydana gelen zararların boşanma sebebiyle olması gerekmektedir.
• Talep Şartı: Maddi tazminat konusunda tarafların talebi olmadıkça hâkim tarafından kendiliğinden karar verilemez. Boşanma sebebiyle maddi zarar uğradığını iddia eden tarafın tazminat talebini dilekçede belirtmesi gereklidir.

BOŞANMADA MADDİ TAZMİNAT NASIL TALEP EDİLİR?

Boşanmada maddi tazminat açılan boşanma davası ile talep edilebilir. Bunun yanında boşanma davasından ayrı olarak da açılacak bir dava ile istenebilir. Fakat ayrı açılacak davanın birtakım şartları vardır. Çekişmeli Boşanma davasının kesinleşmesinden itibaren 1 yıl içinde maddi tazminat davası açılabilir. ! yıllık sürenin geçmesi ile dava zamanaşımına uğrar. Fakat anlaşmalı boşanma davasında boşanma taleplerinden ayrıca dava açmak mümkün değildir. Anlaşmalı boşanma protokolünde tazminata ilişkin madde belirtilmemişte sonradan tazminat davası açılamaz.

BOŞANMADA MADDİ TAZMİNAT MİKTARI NEYE GÖRE BELİRLENİR?

Boşanmada maddi tazminat miktarının belirlenmesinde tarafların ekonomik ve sosyal durumları değerlendirilir. Net olarak bir miktar belirlemek mümkün değildir. Her davanın şartları ve özelliklerine göre değişiklik gösterir.

Değerlendirmede esas alınacak kıstaslara örnek olarak;

• Evlilik süresi
• Ekonomik ve sosyal durum
• Tarafların kusur dereceleri
• Paranın alım gücü
• Tarafların yaşadığı çevrenin koşulları
• Tarafların meslekleri, iş bulma olanakları, yetenek ve tecrübeleri, yaşları gösterilebilir.

Hâkim tüm bu olguları değerlendirdikten sonra mevcut ve beklenen menfaatlerin uğradığı zararı karşılayacak ölçüde hakkaniyetli olarak makul bir miktarı resen belirler. Mahkeme tarafından bu miktar belirlenirken bilirkişinin yardımına da başvurulabilir. Fakat Hakim değerlendirmesi ne olursa olsun talep edilen tazminat miktarını aşamaz.

BOŞANMADA MANEVİ TAZMİNAT

Boşanmada manevi tazminat, boşanma sebepleri yüzünden kişilik haklarının saldırıya uğraması durumunda verilir. Manevi tazminat açılan boşanma davasında talep edilebileceği gibi boşanmadan sonra 1 yıl içinde ayrı bir dava açılarak da talep edilebilir.  Manevi tazminat asla irat şeklinde ödenemez. Bir seferde toplu olarak ödenir.

Manevi tazminata hükmedilmesi için gerekli şartları;

• Kişilik hakkı ihlali olmalıdır. Boşanmaya sebep olan olaylar nedeniyle elem, keder ve psikolojik çöküntü yaşayan taraf manevi tazminat talep edebilir. Kişilik haklarının ihlalin yönelik fiillere örnek olarak; beddua edilmesi, cinsel ilişki kurulamaması, olağan dışı / ters cinsel ilişkiye zorlanması, fiziksel şiddet, sadakatsizlik, eşin sağlığı ile ilgilenmeme, küfür, iftira, kaba hitap, kürtaja zorlama, çocuklarla ilgilenmeme halleri gösterilebilir.
• Boşanma kararı verilmiş olmalıdır.
• Manevi tazminat talebi olmalıdır. Hâkim bu taleple bağlıdır, talep olmadan manevi tazminata hükmedilemez.
• Manevi tazminat ödemesi talep edilen taraf boşanmada kusurlu olmalıdır.
• Manevi Tazminat isteyen taraf kusursuz olmalı ya da diğer tarafa göre daha az kusurlu olmalıdır. Az da olsa kusuru olan eşin kusuru oranında hakkaniyet indirimi yapılarak tazminata hükmedilir.
• Kişilik haklarında meydana gelen zarar ile boşanma arasında illiyet/nedensellik bağı bulunmalıdır.

BOŞANMADA MANEVİ TAZMİNAT MİKTARI NEYE GÖRE BELİRLENİR?

Boşanmada manevi tazminat miktarı belirlenirken, kişilik hakkına yönelik ihlalin ağırlığı, tarafların ekonomik ve sosyal durumları, paranın alım gücü dikkate alınır. Net şekilde bir miktar belirlemek mümkün değilse de uygulamada genellikle tazminat yükümlüsünün gelirinin 5-6 katı olarak hükmedilir. Genellikle manevi tazminat, maddi tazminata oranla daha düşük miktardadır.

EŞLERİN EŞİT KUSURLU OLMASI HALİNDE TAZMİNATA HÜKMEDİLMEZ.

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2021/3848 E.  ,  2021/5053 K.

‘…Davalı kadının temyizi üzerine yapılan incelemede; davalı kadının, eşinin annesine “geri zekâlı” diye hakaret ettiğine yönelik tanık beyanının zamanı belli olmayan soyut beyan niteliğinde olduğu, çok sayıda erkekle telefonda yazışması ve özel görüntülerini göndermesi vakıasının ise güven sarsıcı davranış niteliğinde olduğu, davacı erkeğin mahkemece belirlenen ve gerçekleşen kusurlu davranışları yanında, bağımsız konut temin etmediği anlaşılmaktadır. Gerçekleşen bu duruma göre, boşanmaya sebep olan olaylarda tarafların eşit kusurlu olduğunun kabulü gerekir. O halde davalı kadının ağır kusurlu olduğu kabul edilmesi doğru olmayıp bozmayı gerektirmiştir. Yukarıda 2. bentte açıklandığı üzere boşanmaya sebebiyet veren vakıalarda taraflar eşit kusurludur. Boşanmaya sebep olan olaylarda eşit kusurlu eş yararına maddi ve manevi tazminata karar verilemez. Davacı erkek yararına Türk Medeni Kanunu’nun 174/1-2 maddesi koşulları oluşmamıştır. O halde davacı erkeğin maddi ve manevi tazminat isteğinin reddine karar vermek gerekirken, hatalı kusur belirlemesinin sonucu olarak yazılı şekilde hüküm kurulması doğru olmayıp, bozmayı gerektirmiştir. Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan mali gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir. Nafaka yükümlüsünün kusuru aranmaz. (TMK m.175) Toplanan delillerle, boşanmaya sebep olan olaylarda davalı kadının daha ağır kusurlu olmadığı, herhangi bir geliri ve malvarlığının bulunmadığı, boşanma yüzünden yoksulluğa düşeceği gerçekleşmiştir. O halde, davalı kadın yararına geçimi için uygun miktarda yoksulluk nafakası takdiri gerekirken isteğin reddi doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir.’’

FERAGAT NEDENİYLE REDDEDİLEN DAVADAN ÖNCEKİ OLAYLAR AFFEDİLMİŞ SAYILIR.

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi. – 2016/9289 Karar

‘…Mahkemece, taraflar eşit kusurlu kabul edilerek her iki tarafın davası kabul edilip, boşanma kararı verilmiş ise de toplanan delillerden, davacı-karşı davalı kadının 12.12.2011 tarihinde açtığı boşanma davasından 27.12.2011 tarihinde feragat ettiği. 2.7.2013 tarihinde ise eldeki boşanma davasını açtığı, feragat sebebiyle reddedilip kesinleşen davadan sonra tarafların barışıp bir araya gelmedikleri anlaşılmaktadır. Davacı-karşı davalı kadın, önceki boşanma davasından feragat etmekle, o davadan önceki olayları affetmiş en azından hoşgörü ile karşılamıştır. O davadan sonra davalı-karşı davacı erkekten kaynaklanan boşanmayı gerektirir somut bir olayın varlığı da kanıtlanmamıştır. O halde, evlilik birliğinin sarsılmasına neden olan olaylarda birlik görevlerini yerine getirmeyen davacı-karşı davalı kadın tam kusurludur. Gerçekleşen bu durum gözetilmeden tarafların eşit kusurlu kabul edilmesi ve bu yanılgılı kusur belirlemesine bağlı olarak davalı-karşı davacı erkeğin maddi tazminat (TMK m. 174/1) talebinin reddedilmesi doğru olmayıp, bozmayı gerektirmiştir’’

ÇALIŞMAYAN KADIN BOŞANDIĞI KOCASINA MADDİ TAZMİNAT ÖDEYEBİLİR.

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2021/1110 E. , 2021/2529 K.

‘’… kadın tarafından evlilik birliği içerisinde yemek, ütü, temizlik, çamaşır, bulaşık gibi ev işlerinin yapılması, çocukların bakım ve sorumluluğunun üstlenilmesi gibi durumların da evlilikteki mevcut ve beklenen menfaatler kapsamında sayılması gerektiği, kadının düzenli bir işi ve gelirinin bulunmayışının, davacı erkek yararına Türk Medeni Kanunu’nun 174/1 maddesi kapsamında maddi tazminatın tayininde değil ancak ve ancak maddi tazminatın miktarının belirlenmesinde dikkate alınabilecek bir ölçüt olduğu, hâl böyle olunca boşanmaya sebebiyet veren olaylarda maddi tazminat isteyen davacı erkeğin, davalı kadından daha ziyade ve eşit kusurlu olmadığı, boşanma sonucu erkeğin, en azından anılan yönlerden davalı kadının maddi desteğini yitireceği anlaşılmaktadır. O halde mahkemece, tarafların sosyal ve ekonomik durumları ile kusurları ve hakkaniyet ilkesi (TMK m. 4, TBK m. 50,51) dikkate alınarak davacı erkek yararına uygun miktarda maddi tazminata hükmedilecek yerde yazılı gerekçe ile talebinin reddine karar verilmesi usul ve kanuna aykırı olup bozmayı gerektirmiştir.’’

BOŞANMADA MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT