AİLE KONUTU ŞERHİ NEDİR, NASIL KONULUR?
Aile konutu şerhi 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 194/3 maddesinde düzenlenmiştir. İlgili maddeye göre: “Hava konutu olarak spesifiklenen taşınmaz malın maliki olmayan eş, tapu kütüğüne konutla ilgili gerekli şerhin bilgi tapu müdürlüğünden ayrılabilir.” Bu düzenleme ile aile konutu üzerinde hak sahibi olmayan eşe kanundan doğan bir aile konutu şerhi hakkı çalıştırmaktır. Bu makalemizde aile konutunun ne olduğuna, aile konutu şerhinin nasıl konulacağı ya da nasıl kaldırılacağına ilişkin bilgiler verilmiştir.
AİLE KONUTU NEDİR?
Evliliğin devam ettiği süre boyunca eşlerin birlikte yaşadığı meskene aile konutu denir. Bu meskende eşler ve varsa çocuklar birlikte tüm yaşam faaliyetlerini sürdürür. Düzenli yerleşim maksadı ile kullanılan bu konumun hukuki gelecekte aileyle ilgilenmektedir. Aile konutu tektir ve yayla, tarla gibi taşınmazlar aile konutu niteliğinde değildir.
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 194/3 maddesinde geçen aile konutu bölümü tanımı kanunda net bir şekilde yapılmamıştır. İlgili kanun maddesinin açıklamasında aile konutu “eşlerin bütün hayat düzenlerinin sürdürüldüğü, yaşantısına buna göre yön verildi, acı ve günler içinde yaşandı, anılarla dolu bir alan” olarak ayrıldı. Ayrıca aile konutunun kanunda net bir tanımı olmasa da Yargıtay kararları bulunamayan bir meskenin aile konutu sayılabilmesi için bazı özelliklerin yerine göre öngörülmüştür. Buna göre aile konutunun özelliklerine göre saymak gerekirse;
- Aile konutu tek olmalıdır.
- Ailenin devam ettiği müşterek yaşam merkezi olmalıdır.
- Aile konutu normal koşullar dış tehlikelerden kaydedilmelidir.
- Aile konutunun yokluğu halinde eşin ve çocukların barınma hakkı zedelenmeli.
- Aile konutu olarak işaretlenmiş ev hukuku uygun olarak kullanılmak üzere. Yani Konut hukuku dışı işler için kullanılmamalıdır.
- Ailenin burada yaşaması hukuka uygun bir sebebe dayanmalıdır.
AİLE KONUTU ŞERHİ NEDİR?
Aile konutu şerhi; eşlerden birinin diğerinin izni olmadan birlikte yaşanılan konutu satma ya da kiralama gibi bir işlemin engellenmesi için taşınan bir kanuni düzenlemedir. Aile konutu şerhi eşlerin malik olduğu tüm taşınmazlara değil, yalnızca aile konutu olarak spesifikleştirilmiş taşınmazlara koyulabilmektedir. Aile konutu şerhi özel hukuk temel ilkeleri içinde yer alan serbest tasarruf ilkesine ve özgürlük haklarına sahip bir sınırlama olarak kabul edilebilir. Bu şerh konulduğu takdirde taşınmaz maliki olmayan eşin rızası olmadan taşınmazın maliki olan eş aile konutu hakkında serbest olarak hareket etmeyecektir. Türk Medeni Kanunu’nun Aile Konutu başlıklı TMK 194.maddesine göre; ”Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz.”
Aile konutunun evlilik birliği devam ederken gelişirgüzel elden çıkan ya da evlilik birliği son olduğunda üçüncü kişilerin devredilmesi çeşitli problemlere yol açabildiğinden kanun koyucu bu konuda bazı bilgiler uygundur. Bu barındırılanlardan biri de aile konutu şerhidir. Aile konutu şerhi ile malik olan eş, malik olmayan diğer eşin rızası olmadan;
- Taşınmaz üzerinde ipotek tesis yapılamaz,
- Taşınmazı satamaz,
- Taşınmazı kiralayamaz ve benzeri işlemleri yapamaz.
AİLE KONUTU ŞERHİ NASIL KONUULUR?
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 194/3 Maddesi kapsamında aile konutu olarak belirlenmiş olan taşınmaz mala malik olmayan eş, tapu müdürlüğünden bu taşınmaza yönelik şerhini genişletilebilir talep edilebilmektedir.
Bir taşınmaza aile konutunun şerhi koyulabilmesi için;
- Aile konutu şerhi talebi bulunan kişi ile mülkiyet hakkına sahip olan kişi resmi olarak evli olmalıdır.
- Taşınmaz tapu kütüğüne kayıtlı olmalıdır.
- Taşınmaz aile konutu olarak spesifiklenmiş olup aile konutu özelliklerine sahip olmalıdır.
Aile konutu şerhi tapu müdürlüğü iletişimi ile ya da mahkeme kararı ile konulabilmektedir. Aile konutu şerhi konulacağı zaman bu iki icra biri söz konusu olmaktadır. Mahkeme kararı ile aile konutu şerhinin devamı hali, aile konutu olan evin aile konutu devam eden çekişme olması durumunda, aile mahkemesine başvurularak taşınmazın aile konutu kayıtlı olması ve aile konutu şerhinin devamı hakkında kararın mahkemeden talep edilebilir. Bu durumda mahkemeden alınan kesinti sonucu başka bir belgeye ihtiyaç duyulmadan mahkemenin ilgili tapu müdürlüğüne yazacağı müzekkere ile şerhin koyulması.
Aile konutu şerhi hakkında mahkeme veya Türk Medeni Kanunu md.194’e göre, malik olmayan eşin doğrudan talep hakkı uyarısı gelir. Aile konutu olarak spesifiklenen taşınmaz malin maliki olmayan eş, tapu kütüğüne konutla ilgili şerhin bilgini ile ilgili tapu müdürlüğünden ayrılabilir. Burada eşin ilgili tapu müdürlüğüne giderek ilerlemeyi sağlaması ve gerekli evrakların sunması gerekmektedir.
AİLE KONUTU ŞERHİ KONULABİLMESİ İÇİN GEREKLİ BELGELER
Aile konutu şerhinin eklenmesi için tapu müdürlüğüne ilişkin bazı bilgilerle ilgili dilekçe ile saklanması gerekir. Aile konutu şerhi için gerekli belgeler eksiksiz ve tam olarak hazırlanmalıdır.
- Aile konutu şerhi için gerekli olan belgeleri şu şekilde sıralayabiliriz:
- Aile konutu şerhi talebi dilekçesi
- Konutun, aile konutunun süt muhtarlığı ve varsa apartman yönetiminin kaydedildiği belge.
- Evlilik bütçesi veya taşınmazın sahibi olan kişi ile evli olup olmadığını gösteren nüfus kayıt örneği,
- Fotoğraflı nüfus bütçesi ve Tiyatro Tiyatrosu,
- Vesikalık fotoğraf,
- Eğer işlem vekil veya temsilci tarafından yapılıyorsa noterde yer alması vekaletname.
- Tapu müdürlüğünün talebi halinde konutun tapu alınmasını ilgilendiren kadastro müdürlüğünden alınacak belge.
E-DEVLET ÜZERİNDEN AİLE KONUTU ŞERHİ KOYULABİLİR Mİ?
E-devlet uygulaması üzerinden çok sayıda işlem yapılması mümkündür. Bunlardan biri de aile konutuna şerh konulmasıdır. E-devlet üzerinden aile konutu şerhi konulabilmesi için ilk olarak ilgili kişinin e-devletine giriş yapması gerekir. Bu portala giriş yapıldıktan sonra takip edilmesi gereken adımlar vardır. Öncelikle işlemler için Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’ne giriş yapılmalıdır. Burada Web tapu işlemleri sekmesi tıklanır ve Aile konutu şerh bildirimi yapılır. Bu şekilde Sistemde randevu çevrimiçi olarak oluşturulmuş olur. Tapu Müdürlüğünce yapılacak inceleme sonrasında cep telefonuna SMS mesajının ardından imza atmak için Müdürlükte hazır bulunularak işlem tamamlanır.
Ancak belirtilmesi gereken ki, tapu müdürlüğünde fiilen yapılan başvuruda istenilen bilgilerin aynısı burada da istenmektedir. Taramayla evrakları dijital olarak aktarmanız gerekmektedir. Bu şekilde başvuru tamamlanmaktadır. Aile konutu şerhi konması, başvuru sonuçlarının depolama işlemleri gibi durumların tamamı E-Devlet üzerinden yapılabilmektedir.
AİLE KONUTU ŞERHİ KALDIRILABİLİR Mİ, NASIL KALDIRILIR?
Aile konutu şerhinin kadınlar için malik olmayan eşin rızasını göstermesi gerekmektedir. Aile konutuna şerh koyduran eş rıza göstermediği takdirde şerhin olması mümkün değildir. Aile birliği sürdüğü sürece şerh devam eder. Aile konutu şerhinin güncelliği ise yine aynı başvuruda olduğu gibi yol haritası izlenecektir. Eşlerin zararlı de tapu müdürlüğüne gidip ortak başvuru yaparak şerh kopmaları bulunabilirler. Ayrıca yine E-Devlet üzerinden de şerh iptali işlemi yapılabilmektedir.
Ayrıca ayrı ayrı eşlerden biri vefat ettiğinde diğer eşin talebi ile de şerh kaldırılabilir. Aile konutu ile ilgili terkin kararı mahkemece beyanının ibrazı ile şerh kaldırılabilir. Kesinleşmiş boşanma kararı söz konusu ise aile konutu şerhi kalkmaktadır. Ayrıca Yeni bir aile konutu edinilmesi durumunda diğer konutun bu vasfını yitirdiğinin kaydı sunularak şerh hakkı olan eşin talebi ile kaldırılabilir ya da yeni konuta geçirilebilir.
SORU- CEVAP
AİLE KONUTU ŞERHİ KAÇ YIL GEÇERLİDİR?
Aile konutu şerhi için öngörülmüş bir süre sınırlaması yoktur. Evlilik birliği bir süre boyunca devam eder, kural olarak aile konutu şerhi de geçerli olur. Evlilik birliği sonlandığında şerh geçersiz olacaktır. Yani evlilik birliği sona erdiğinde eşler aile konutundan taşınıp aile konutu dahilne son verilirse şerh de sonlanır.
AİLE KONUTU KONULAN EVE HACİZ GELİR Mİ?
Aile konutu olarak şerh konulan ev taşınmaza malik olan eşin borçlarından dolayı haczedilememektedir. Haciz işlemi söz konusu olduğu takdirde taşınmaza malik olmayan eş taşınmazın aile konutu olduğunu ifade etmek sureti ile haczin sokaktan talepte bulunabilir.
KİRACI OLUNAN EVE AİLE KONUTU ŞERHİ KONULABİLİR Mİ?
Kiracı olunsa da aile konutu şerhinin amacında olduğu gibi eşlerin ve çocukların barınma hakkı söz konusudur. Evli bir çift tarafından bir konutun aile konutu olarak kiralanması durumunda kira sözleşmesinin tarafı olmayan ve katılmayan diğer eşin rızası olmadan sözleşme feshedilemeyecektir. Bu düzenlemenin amacı aile konutu şerhi ile aynıdır.
AİLE KONUTU ŞERHİ KONULMASI ÜCRETİ NE KADAR?
Tapuda aile konutu şerhilması koyu için aile konutu şerhi yatırma ücreti alınmamaktadır. Aile konutu şerhi koyulması masraf ücreti ve masraftan muaftır. E-devlet üzerinden yapılan Online Başvuruda harcama tabi değildir. Ancak aile konutu şerhi basına yönelik aile mahkemesinde dava açılması durumunda maktu harçlar hesaplanır.
AİLE KONUTU ŞERHİ OLAN EV SATILABİLİR Mİ?
Tapuda aile konutu şerhi olan bir evin satışı için diğer eşin rızası gerekir. Yani aile konutu şerhinin açılması engel değildir; yalnızca onun iki eşin rızasını gerektirir. Tapuda aile konutu şerhi olsa bile malik olmayan eşin rızası varsa taşınmaz satılabilir. Eşin rızası yoksa, ev satılamaz.
TAPU MÜDÜRLÜĞÜNE VERİLECEK AİLE KONUTU ŞERHİ TALEBİ DİLEKÇESİ ÖRNEĞİ
………………. TAPU SİCİL MÜDÜRLÜĞÜ’N …………….
AİLE KONUTU ŞERHİ KOYDURMAK
İSTEYEN ADI SOYADI :
ADRES :
KONU : Aile konutu şerhinin ortaya konulması Talebinden ibarettir.
AÇIKLAMALAR
- Tapuda … kayıtlı bulunan taşınmazdan mahrum… adına kayıtlıdır. Söz konusu taşınmazı bozma ile yıllar boyunca ortaklaşa tasarruflar ve işlemler sonucunda bulunmaktayız. Almış olduğumuz bu taşınmazda birlikte oturmaktayız. Aile konutu olarak belirginleştirilmiştir.
- Medeni Kanun’un 194/3 maddesine göre “…. Aile konutu olarak spesifiklenen taşınmaz malin maliki olmayan eş, tapu kütüğüne konutla ilgili gerekli şerhin yapılarıi bireyleriz.” Sözleşmenin aile konutu şerhisini ortaya koymak istiyorum.
- NETİCE VE TALEP: Yukarıda arz ve genişlemenin genişletilmesi nedeniyle Tapuda taşınmaz üzerine aile konutu bulunan şerhininde karar vermeni arz ve talep ederim. Saygılarımla. EKLER: 1-) Vukuatlı nüfus kayıt örneği 2.) İkametgâh Belgesi 3-) Fotoğraf 4-) Topu Belgesi Fotokopisi
TAPU MÜDÜRLÜĞÜNE VERİLECEK AİLE KONUTU ŞERHİNİN KALDIRILMADI TALEBİ DİLEKÇESİ ÖRNEĞİ
…………..TAPU SİCİL MÜDÜRLÜĞÜ’NE……….
AİLE KONUTU ŞERHİNİN KALDIRILMASINI
İSTEYEN ADI SOYADI :
ADRES :
Müdürlüğünüzde kayıtlı, ….. Mevkii ……Pafta ……Parsel’de ve …… bulunduğu yer alan gayrimenkulum üzerinde aile konutu şerhi bulunmaktadır. Ancak işbu dilekçe ekinde sundum …….. Aile Mahkemesi’nin ……. Tarih, …… Kararın belirlenmiş kesinleşmiş hükmüyle de sabit olduğu üzere evliliğimizin boşanması nedeniyle sona ermiş olup olmadığı gayrimenkulu aile konutu kaybetmiştir.
Bu nedenle gayrimenkul üzerindeki aile konu şerhinin kişilerin için yeterliliğinin saygılarımla arz ve talep ederim. (tarih)
AD SOYAD-İMZA
:
…….. Aile Mahkemesi’nin ……. Tarih,
