TANIMA TENFİZ DAVASI

Tanıma tenfiz davası yabancı ülke mahkemesince verilen bir boşanma kararının Türkiye’de geçerli sayılabilmesi ve uygulanabilmesi için açılması gereken bir davadır. Türk mahkemesinde tanıma ve tenfiz davası neticesinde bir karar verilmedikçe yabancı mahkeme kararları kabul ve icra edilemez. Nitekim tanıma tenfiz davasının açılmaması halinde yurt dışında alınan mahkeme kararının Türkiye’de geçerliliği olmaz. Bu sebeple kişiler yurt dışında boşanmış olsa bile bu karar Türk Devleti tarafından tanınmadığı için Türkiye’de boşanmış sayılmazlar ve hala evli görünürler. Evli göründüklerinden dolayı da yeniden evlilik yapamazlar, Ayrıca boşanmanın sonuçları olan nafaka, velayet, tazminat, mal paylaşımı1 gib7,7i hususları da talep edemezler.

• Tanıma ve tenfiz davası 5718 Sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un 50-59. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Kanunun yanı sıra tanıma ve tenfiz davasına ilişkin hükümler içeren diğer kaynaklar ise;
• 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu14 ile bu Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin tanıma ve tenfize ilişkin hükümleri
• Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası I-M sayılı Genelgesi’nin16 Tenfize İlişkin 44. md
• 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunun tenfiz davasında yetkili mahkemeye ilişkin 1360. md
• Uluslararası antlaşmalardır.

TANIMA TENFİZ ARASINDAKİ FARK

Esasen Tanıma tenfiz davaları birbirinden farklı hukuki durumlardır. Tanıma Davası, yurt dışında verilen boşanma kararının Türkiye de geçerli olmasıiçin açılan davaya verilen addır. Verilen bu boşanma kararının sonuçlarının icra edilebilmesi için ise tenfiz davası açılması gereklidir. Birbirinin devamı gibi görünen ve nitelikle aynı amaca hizmet eden bu davalar uygulamada kısaca Tanıma Tenfiz Davası olarak bilinir. Bu iki davayı birbirinden ayrı olarak detaylı şekilde ele almak gerekirse;

TANIMA TENFİZ DAVASI ŞARTLARI

Tanıma tenfiz davası şartları, kanunda ön koşullar ve esasa ilişkin koşullar olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Ayrıca bir de tanıma tenfiz engelleri sayılmıştır.  İlgili koşulları taşıyan bir yabancı mahkeme kararının varlığı halinde Türk Mahkemeleri tanıma ve tenfiz kararı vermek zorundadır. Şartlar karşılanmazsa tanıma ve tenfiz talebi reddedilir. Bu koşul ve engeller tanıma ve tenfiz davası bakımından temel düzenleme olan 5718 Sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK) da düzenlenmiştir.

1. MÖHUK m. 50 de öngörülen “ön şart” niteliğinde bulunan koşullar
2. MÖHUK m. 54 te öngörülen “esas şartlar”
3. MÖHUK m. 55 (2) de öngörülen “tanıma ve tenfiz engelleri” ele alınmıştır.

• MÖHUK m. 50’ye göre tanıma veya tenfiz kararının verilebilmesi için gerekli olan ön koşullar şunlardır:
• Yabancı bir ülke mahkemesi tarafından verilmiş olan bir ilamın bulunması gerekir. Milletlerarası anlaşmalar gereği cevaz verildiği takdirde bazı yabancı idari makamların kararları da tanıma tenfiz davasına konu olabilmektedir.
• Yabancı mahkeme tarafından verine kararın hukuk davalarına ilişkin olması gerekir. Yani tanıma tenfiz davasında konu edilen karar özel hukuk ilişkilerinden kaynaklanan bir uyuşmazlık hakkında verilmiş olmalıdır.
• Yabancı mahkeme kararının kesinleşmiş olması gereklidir. Geçici nitelikli kararların tanınması ve tenfizi mümkün değildir. Davacı tarafından kesinleşme belgesinin sunulması gerekir.
• MÖHUK M. 58’e göre tanıma ve tenfiz talebinin kabul edilmesi için gereken esasa ilişkin şartlar şunlardır;
• Hükmün verildiği ülke ile Türkiye arasında mütekabiliyetin (karşılıklılık) bulunması gerekir. (Bu şart tanımada aranmaz) Bu karşılıklılık akdi, fiili ya da hukuki olabilir.
• Yabancı ülke mahkemesi ilamının, Türk mahkemelerinin münhasır yetkisine girmeyen bir konuda verilmiş olması ve yabancı ülke mahkemesinin kendisini ‘’aşırı yetki’’ teşkil eden surette görmemiş olması gerekir.
• Yabancı ülke mahkemesi tarafından verilen karar Türk kamu düzenine açıkça aykırı olmamalıdır.
• Kararın, davalının savunma haklarına riayet edilerek verilmiş olması gereklidir. Bu bağlamda davalının davaya çağırılıp çağırılmadığı, davada temsil edilip edilmediği, gıyapta hüküm kurulması bakımından gerekli şartların oluşup oluşmadığına bakılır.
• MÖHUK M. 55 (2) ‘ye göre öngörülen tanıma ve tenfiz engelleri şunlardır;
• Yabancı mahkeme kararının kısmen veya tamamen yerine getirilmiş olması
• Yabancı kararın yerine getirilmesine engel bir sebebin ortaya çıkmış olması
• Yabancı bir mahkeme kararına konu olan alacağın ifa edilmiş olması

TANIMA TENFİZ DAVASI İÇİN GEREKLİ BELGELER

Tanıma tenfiz davası için davanın açılması sırasında bazı belgelerin dava dilekçesinin ekine eklenmesi gerekmektedir. MÖHUK md. 53’te bu belgeler sıralanmıştır. Mahkemenin bu belgeleri temin etme zorunluluğu olmayıp, davacının bu belgeleri sunması gerekmektedir. Bu belgelerin eksikliği halinde mahkeme eksiklikleri tamamlamak üzere davacıya kesin süre verir.

Yabancı ülke tarafından boşanmaya ilişkin verilen mahkeme kararlarının tanıma ve tenfizi için açılacak davaya sunulması gerekli belgeler şunlardır;

1. Yurtdışında boşanmaya ilişkin verilen mahkeme kararının aslı gereklidir. Bu karar ıslak imzalı /mühürlü olmalıdır.
2. Yabancı mahkeme kararının kesinleşmiş olduğuna dair belge gereklidir. Kesinleşme, taraflar açısından karar verilen ülke hukukuna göre tüm yargı yollarının tüketilmiş olması neticesinde ulaşılan nihai sonuçtur. Kesinleşmeye ilişkin şerh veya belge de yine ıslak imzalı/mühürlü olmalıdır.
3. Konsolosluktan alınacak Apostil Şerhi gereklidir. Apostil, ülkenin resmi makamlarınca düzenlenen belgenin başka bir ülkede geçerli sayılması için verilen onaydır. Tanıma tenfiz davasında, yabancı mahkemece verilen boşanma kararının geçerliliği açısından apostil şerhi zorunludur. Kararın verildiği ülkede bulunan Türk Büyükelçiliği yahut Konsolosluğundan alınabilir.
4. Yabancı mahkemece verilen boşanma kararının yeminli tercüman tarafından Türkçeye tercüme edilmesi ve bu tercümenin noter ya da konsolosluk tarafından onaylanması gereklidir.
5. Pasaport ve nüfus cüzdan fotokopisi gereklidir.
6. Avukatla takip edilmesi halinde vekaletname gerekir. İlgili vekaletname vesikalık fotoğraf içermeli ve ilgili avukata tanıma tenfiz davası açma yetkisi verildiği açıkça yazmalıdır.

TANIMA TENFİZ DAVASINDA YURTDIŞINA TEBLİGAT

Tanıma tenfiz davasında tebligat, genellikle tarafların adreslerinin yurtdışında olması sebebiyle özellikle süre bakımından sıkıntılar yaratmaktadır. Her türlü davada ilgililerin bilgilendirilmesi açısından tebligat çok önemli bir usuli husustur. Öncelikle belirtmekte fayda görüyoruz ki; sürenin kısaltılması için en basit yöntem, tarafların davayı Türkiye’de avukat ile takip etmesidir. Bu sayede tebligatlar avukatlara yapılır ve dava süresi önemli oranda kısalır. Tebligatın avukata değil kişilere yapılması halinde ise tebligat yapılacak kişinin Türk vatandaşı olması ya da yabancı ülke vatandaşı olması halinde şartlar değişmektedir;

• Tebligat yapılacak kişinin Türk vatandaşı olması halinde;

Bu kişiye siyasi temsilcilik aracığı ile tebligat yapılabilmektedir. Yani Türk vatandaşı olan kişiye Türkiye Büyükelçiliği veya Konsolosluğu tarafından tebligat yapılabilmektedir. Bu temsilciliklerce yapılacak bildirimin sonrasında 30 gün içinde tebligatın alınmaması halinde tebligat yapılmış sayılır.

• Tebligat yapılacak kişinin yabancı uyruklu olması halinde;

Yabancı uyruklu kişilere tebligat Adalet Bakanlığı tarafından yapılır.  Duruşma gününe ilişkin yapılan bir tebligat ise, yabancı ülke vatandaşına makul süre verilmesi için, üç ay önceden gönderilmesi gerekir.

TANIMA TENFİZ DAVASINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME

Tanıma ve tenfiz davasında görevli ve yetkili mahkeme MÖHUK M.51 de düzenlenmiştir. Bu maddeye göre tanıma tenfiz davasında görevli mahkeme kural gereği Asliye Hukuk Mahkemesidir. Ancak boşanma ve aile hukuka ilişkin bir yabancı mahkeme kararının tanıma ve tenfizi talep edilmesi halinde Aile mahkemeleri görevli olacaktır. Bu husus Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine dair 4787 Sayılı Kanun’da düzenlenmiştir.

Tanıma tenfiz davasında yetkili mahkeme ise kendisine karşı tanıma veya tenfiz istenen davalının Türkiye’deki yerleşim yeridir. Yerleşim yeri bulunmuyorsa sakin olduğu yer mahkemesi yetkilidir.  Yerleşim yeri ya da sakin olduğu yer bulunmuyorsa da Ankara, İstanbul veya İzmir mahkemelerinden biridir.

NÜFUS MÜDÜRLÜĞÜNDE BOŞANMANIN TANINMASI

Yurtdışında boşanan kişiler Türkiye’de boşanmanın tanınması yani geçerli olması için nüfus müdürlüğüne de başvurabilmektedir. Eski Kanun’da tanıma tenfiz davası açılmadan kararın Türkiye’de geçerli olmasını sağlamak mümkün değildi. Fakat 2021 yılında çıkan yeni düzenlemeye göre dava açmadan Türkiye’de boşanma kararını onaylatmak mümkün hale getirildi. Bu yola başvuracak eşlerin nüfus müdürlüğüne birlikte başvurması gerekmektedir. Eşlerden yalnızca birinin başvurusu yeterli olmaz. Bu başvuru yurtdışında karar verilen ülkede bulunan konsolosluğun ‘’nüfus ‘’ birimine yapılır. İşlemlerin tamamlanması ise dava açılmasına gerek kalmadan boşanma Türkiye’de onaylanmış olur.

Önemle belirtmek gerekir ki; boşanmanın tenfizi nüfus müdürlüğünde yapılamamaktadır. Yani nafaka velayet, mal paylaşımı, tazminat gibi boşanmanın sonuçları hakkında verine hükümler nüfus müdürlüğünce tenfiz edilememektedir. Bu sonuçların Türkiye’de icra edilebilmesi için tenfiz davası açılması zorunludur.

Eski eş nüfus müdürlüğüne ya da konsolosluğa birlikte gitmeyi kabul etmiyor ise bu durumda tek yok tanıma tenfiz davası açmak olacaktır. Tanıma tenfiz davası açmak için alanında uzman bir boşanma avukatına vekaletname vermeniz yeterli olacaktır. Bu sayede davacı kişinin Türkiye’ye gelmesine gerek dahi kalmadan tanıma tenfiz davası açılır ve yurtdışında boşanma Türkiye’de geçerli hale getirilir.

SORU – CEVAP

TANIMA TENFİZ DAVASI NE KADAR SÜRER?

Tanıma tenfiz davası menfaat çatışması bulunmayan teknik bir dava olduğundan bu davalarda, tanık dinlenilmez, keşif yapılmaz, zorunlu olmadıkça bilirkişi incelemesine başvurulmaz. BU davada yukarıda sayılan tanıma tenfiz davası koşullarının yerine getirilip getirilmediği incelenir. Bu sebeple esasen kısa sürede bitebilecek bir davadır. Fakat bu dava süresinin uzamasına sebep olan temel konu tebligat hususudur.

Yurtdışına tebligat uzun ve karmaşık bir süreç olduğundan tanıma tenfiz davası 6 ay ila 1.5 yıl arasında sürebilmektedir. Bu süreyi kısaltmanın en basit yolu tarafların kendilerini avukat ile temsil ettirerek tebligatın avukata yapılmasını sağlamalarıdır. Her iki tarafın da kendisini avukat ile takip ettirmesi halinde bu dava bir iki gün içinde dahi sonuçlanabilir. Ayrıca yine boşanma avulatı ile yapılan dava takiplerinde usul ve esas işlemlerinin süresinde yapılmış olması da zaman kaybetmenin önüne geçecektir.

TANIMA TENFİZ DAVASINDA DURUŞMAYA KATILMAK ZORUNLU MUDUR?

Tanıma ve tenfiz davasında eğer davacı taraf kendisini bir avukat ile temsil ettirmiyorsa dava ve duruşmaları takip etmesi zorunludur. Davacının duruşmalara kendisinin ya da avukatının katılmaması halinde dava işlemden kaldırılacak olup sonrasında yenilenmemesi halinde ise “Davanın Açılmamış Sayılmasına” karar verilecektir. Davalının ise duruşmalara katılma zorunluluğu yoktur. Davaya katılmayan davalının yokluğunda davaya devam olunur.

TANIMA TENFİZ DAVASI ÜCRETİ NEDİR?

Tanıma tenfiz davası ücreti avukat ile müvekkil arasında serbest şekilde belirlenebilmektedir. Fakat belirlenen ücret Her yıl belirlenen Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinin altında olamaz. Genellikle ücret belirlenirken davanın kapsamına göre baroların belirlediği tavsiye tarife esas alınarak belirleme yapılmaktadır. Ücret hususu ile ilgili net bilgi için avukatla görüşme sağlanmalıdır.

TANIMA TENFİZ DAVASI KİME KARŞI AÇILIR?

Tanıma tenfiz davası yurtdışında boşanma kararı verilen eski eşe karşı açılır. Eski eş bu davanın davalı tarafı olacaktır.

YURTDIŞINDA BOŞANDIM AMA TÜRKİYE’DE HALA EVLİ GÖRÜNÜYORUM

Yurt dışında boşanma davası açarak ve dava sürecini tamamlayarak boşanmış olabilirsiniz. Fakat bu durumda boşanma kararı kendiliğinden Türkiye’de geçerli hale gelmez. Bu sebeple de Türkiye’de hala evli görünürsünüz. Yapılması gereken yurtdışında boşanma ile ilgili verilen kararın Türkiye’de tanınmasını sağlamak için dava açmaktır. Aksi halde mirasçılık, yeni doğan çocuğun soy bağı gibi hususlarda hala evliymişsiniz gibi işlemler yapılacaktır. Ayrıca boşanmanın sonuçları olan nafaka, velayet, tazminat, mal paylaşımı gibi hususları da talep edemezsiniz.

YURTDIŞINDA BOŞANDIM, BOŞANMA KARARINI NASIL TÜRKİYE’DE GERÇERLİ HALE GETİRİRİM?

Yabancı ülke mahkemesince verilen bir boşanma kararının Türkiye’de geçerli sayılabilmesi ve uygulanabilmesi için tanıma ve tenfiz davası açılması gereklidir. Türk mahkemesinde tanıma ve tenfiz davası neticesinde bir karar verilmedikçe yabancı mahkeme kararları kabul ve icra edilemez., Ayrıca 2021 yılında çıkan yeni düzenlemeye göre dava açmadan Türkiye’de boşanma kararını onaylatmak mümkün hale getirildi. Fakat bu yola başvuracak eşlerin nüfus müdürlüğüne ve konsolosluğa birlikte başvurması gerekmektedir. İşlemlerin tamamlanması ise dava açılmasına gerek kalmadan boşanma Türkiye’de onaylanmış olur

TANIMA TENFİZ DAVASINDA BOŞANMA HANGİ TARİHTEN İTİBAREN GEÇERLİ OLUR?

5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanunun Md. 59’a göre ‘’Yabancı ilamın kesin hüküm veya kesin delil etkisi yabancı mahkeme kararının kesinleştiği andan itibaren hüküm ifade eder.” Yani boşanma Yabancı mahkeme tarafından verilen kararın kesinleştiği tarihten itibaren geçerlidir. Yabancı mahkemelerce verilen boşanma kararlarının Türk mahkemelerince tenfiz veya tanıma kararı verilip kesinleşmesi halinde, yabancı mahkemece verilmiş olan kararın kesinleşme tarihi, boşanma tarihi olarak kabul edilir.

TANIMA TENFİZ DAVASI İÇİN GEREKLİ OLAN BELGELER NELERDİR?

Yabancı ülke tarafından boşanmaya ilişkin verilen mahkeme kararlarının tanıma ve tenfizi için açılacak davaya sunulması gerekli belgeler şunlardır; Yurtdışında boşanmaya ilişkin verilen mahkeme kararının aslı, Yabancı mahkeme kararının kesinleşmiş olduğuna dair belge, Konsolosluktan alınacak Apostil Şerhi, Yabancı mahkemece verilen boşanma kararının yeminli tercüman tarafından Türkçeye tercüme edilmesi, Pasaport ve nüfus cüzdan fotokopisi, Avukatla takip edilmesi halinde vekaletname.

TANIMA TENFİZ DAVASINDA APOSTİL NEDİR?

Apostil, ülkenin resmi makamlarınca düzenlenen belgenin başka bir ülkede geçerli sayılması için verilen onaydır. Tanıma tenfiz davasında, yabancı mahkemece verilen boşanma kararının geçerliliği açısından apostil şerhi zorunludur. Kararın verildiği ülkede bulunan Türk Büyükelçiliği yahut Konsolosluğundan alınabilir. Apostil şerhinde evrakın bir mahkeme kararı olduğu, hangi ülkeden verildiği, hangi tarihte verildiği, kararın kim tarafından imzalandığı, mühür olup olmadığı gibi bilgiler yer almaktadır. Bu nedenlerle tanıma ve tenfiz davasında apostil şerhi zorunludur.

ALMANYA’DA BOŞANDIM, TÜRKİYE’DE DE BOŞANMIŞ SAYILIR MIYIM?

Almanya ilgili mahkemece verilen boşanma kararı ile boşanmış olmanız Türk mahkemelerini ve nüfus kayıtlarını direkt olarak etkilememektedir. Alman mahkemesinin verdiği karar ın Türk mahkemesinde tanınması gerekmektedir.  Bu davaya tanıma ve tenfiz davası denir. Almanya’daki mahkeme sadece boşanmaya dair karar vermişse tanıma davası, icra edilebilirlik gerektiren bir karar da verilmişse tanıma ve tenfiz davası açılması gerekir.

YURTDIŞINDA BOŞANDIM, TÜRKİYE’DEKİ MALLAR EŞİMİN ÜZERİNE KAYITLI NE YAPMALIYIM?

Türk Medeni Hukukuna getirilen yeni düzenleme ile mal rejimlerinde izlenen prosedür iki ayrı dönem olarak değerlendirilmektedir. 01.01.2002 ‘den önce benimsenen mal ayrılığı rejimi benimsenmekte iken 01.01.2002 tarihinden sonra ise malların yarı yarıya paylaşılması gerektiği benimsenmiştir. Eğer boşanma davanız yurtdışında görülmekte ise ve karşı taraf kötü niyetli ise bu süreçte malları bir başkasına satıp malları kaçırabilir. Yurt dışında boşanma kararı verilse bile bu kararın bir de Türkiye’de tanınması ve tenfizi için dava açılacağından süreç uzundur. Tüm davalar sonuçlandığında ortada paylaşmaya konu bir mal kalmamış olabilir. Böyle bir kötü senaryo ile karşılaşmamak adına bu husus hakkında aile hukuku alanında uzman bir avukat yardımı ile ivedi şekilde tedbir kararı alarak mallarınızın korunmasını sağlayabilirsiniz.

TANIMA TENFİZ DAVASI DİLEKÇE ÖRNEĞİ

İstanbul Anadolu Nöbetçi Aile Mahkemesine

Davacı             : Ad Soyad (TC Kimlik No) – Adres

Karşı Taraf      : Ad Soyad (TC Kimlik No) – Adres

Konu                : Yabancı mahkemece verilen boşanma kararının tanınması ve tenfizi talebini içeren  dilekçemizdir.

Açıklamalar:

1-) Karşı taraf ile…/…/… tarihinde Türkiye’de evlenmiş olup, Hollanda … Yerel Aile Mahkemesi’nin …/…/… tarih ve … sayılı kararı ile boşanmıştık. İlgili Yabancı ülke mahkeme kararı …/…/… tarihinde kesinleşmiştir. Yabancı ülke mahkemesinden alınan mahkeme kararının aslı  ile ıslak imzalı/mühürlü kesinleşme şerhini, noter onaylı tercümeleri ile birlikte dilekçe ekinde Sayın Mahkemenize sunmaktayım.

2-) Yabancı mahkeme kararında müşterek çocuk için aylık … Euro nafaka ödenmesine hükmedilmiştir. Ayrıca kararda lehime … Euro maddi; … Euro manevi tazminata hükmedilmiştir. Yabancı mahkeme kararının Türkiye’de tanınması ve nüfusa tescili ile müşterek çocuk lehine hükmedilen iştirak nafakasının ve tarafıma ödenmesine hükmedilen tazminata ilişkin hükmün cebri icraya konulabilmesi için tenfizine karar verilmesi gerektiğinden işbu davayı açma zarureti hasıl olmuştur.

2-) İlgili yabancı mahkeme kararının Türkiye’de geçerlilik kazanması adına mahkemeniz tarafından yabancı mahkeme kararının tenfiz ve tanınmasını talep etmekteyim.

Hukuki Sebepler: MÖHUK, HMK, TMK ve ilgili her türlü mevzuat.

Hukuki Deliller: Yabancı mahkemenin vermiş olduğu boşanma kararının onaylı örneği, onaylı tercümesi, nüfus kayıt örneği, tanık yemin, bilirkişi ve ilgili her türlü yasal delil.

Sonuç ve İstem: Yukarıda açıklanan ve gerekçelendirilen nedenlerle; yabancı mahkeme tarafından verilen boşanma kararının Türkiye’de de geçerli olabilmesi için mahkeme tarafından tenfiz ve tanınması ile yargılama giderleri ve vekalet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini saygılarımla talep ederim.

Davacı

ad-soyad

imza