ORTAK VELAYET NEDİR?
Ortak velayet; Velayet rejiminin kesintisi tüm değişimli anne ve babanın eşit derecede değişimin anlamı gelir. Ortak velayet bildiriminden önce “velayet” kavramının kısa olarak açıklanması yerinde olacaktır. Velayet; sekiz yaşında küçük veya sekiz yaşında büyük olup; kısıtlama ile kısıtlama hakkında kısıtlama olan kişilerin; Eğitimleri başta olmak üzere, gelişmeler ve diğer çıktıların karşılanması adına anne ve babaya temsil için verilen yetkidir. Velayet; Çocukların korunması, sağlıklı şekilde yetiştirilmesi, bakımı, temsil edilmesi için kanunca standart bir hukuksal bir haktır. Ortak velayet ise; 4721 sayılı Türk Medeni Kanun‘un 336. Maddesine göre; “Evlilik devam ettiği sürece ana ve baba çocuğunun velayetini birlikte kullanırlar.” Şeklinde ortak velayet evlilik birliğinin anne tarafından aynı anda verilebileceği şekilde düzenlendiğini belirtir.
Esasında evlilik birliği içinde eşler ortak velayet hakkına sahip olurlar. Ancak eşler tarafından boşandıktan sonra ortak velayet mümkün olup olmadığı, ortak velayetinin ortak ve kazancı, Türkiye’de velayet olup olmadığı merak ediliyor. Ortak velayet hakkında tüm merak ettiklerinizi aile avukatı tarafından yazmamızdan ayırın. Ayrıca hukuki masraflarınızı duymanız halinde bizimle iletişime geçebilirsiniz.
BOŞANMADA ORTAK VELAYET
Boşanmada ortak velayet senelerdir Türk hukukunda tartışma konusu olmuştur. belirtilen tarihte evlilik birliği devam ettiği sürece ortak velayet konusunda 4721 sayılı Türk Medeni Kanun‘un 336. Maddesinde bir düzenleme mevcut iken; boşanmada ortak velayet konusunda yaşamlarımızda henüz maalesef herhangi bir kayıt yok. Yani medeni kanunumuzda evlilik devam ederken söz konusu olan ortak velayeti boşanma sonrasında devam edip etmeyeceği konusunda bir düzenleme yoktur. Fakat Türkiye’nin de taraf olarak imzalamış olduğu; Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine göre boşanmada ortak velayet iç hukukumuzda mümkün hale gelmektedir. Saklamak üzere Anayasamızın 90. Maddesine göre; “ Usulüne göre girilen uluslararası sözleşmeler ve antlaşmalar kanun hükmündedir .” Bu nedenle Türkiye’nin tarafı olarak imzalamış olduğu; Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine göre boşanmada ortak velayet iç hukukumuzda uygulanabilir hale getirildi.
25.03.2016 tarihinde resmî gazetede yayınlanan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin Ek 7 protokolün 5. Maddesi Özetle;
“ Eşler, evlilik açısından, evliliklerin veya evliliğin bitmesi halinde; kendi aralarındaki ve çocuklarıyla birlikte olanlarda özel hukuk taşıma kapsamında hak ve sorumlulukların kapsamını kapsar. Resimlerin parçalarına ayrılması gereken almalarına engel değildir .”
Anayasamızın 90. Maddesi ile; “Usulüne göre milletlerarası sözleşmeler ve antlaşmalar kanun hükmündedir.” Bu nedenle Türkiye’nin tarafı olarak imzalamış olduğu; Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine göre boşanmada ortak velayet iç hukukumuzda mümkün hale gelmektedir.
TÜRKİYE’DE ORTAK VELAYET MÜMKÜN MÜDÜR?
Türkiye’de boşanma sonrasında ortak velayete hükmedilmesi mümkündür. Son yıllarda boşanma organlarının boşanma sonrasında ortak velayetinin devam ettirilebilir çözümler olduğu görülmektedir. Yerel mahkemelerin ve yüksek yargılama organlarının somut duruma göre şartlara göre aralıklı olarak boşanmada ortak velayetinin kabul edildiği görülmektedir.
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 20.02.2017 T., 2016/15771 E. 2017/1737 K. sayılı kararıyla ilk kez velayetin kamu düzeninde belirtilmemiş, “iki yabancı arasında yapılan ortak velayet düzenlemesinin Türk kamu düzenine ilişkin kurallar ya da Türk toplumunun temel düzeninin ve düzeninin düzenlenmesinin mümkün olmadığını söylemiştir.
Günümüzdeki boşanma davalarında müşterek çocuğun velayetinin anne ve babaya ortak velayet olarak giderek yaygınlaşmaktadır. Özellikle anlaşmalı boşanma davalarında da kopmalar genellikle çok fazla çocuğun velayetinin ortak velayet olarak kesilmesi talep edilmekte ve bu hususu protokole yazılmaktadır Mahkemeler ise çok sayıda ise müşterek çocukların üstün olması için gerekli şartların varlığının tespit edilmişse bu tabebe uygun olarak ortak velayete karar vermektedir.
ORTAK VELAYET ŞARTLARI
Ortak velayetinin en temel standartlarda üstün menfaatinin gözetilmesidir. Menfaatleri olarak, ekonomik, psikolojik, sosyal, sağlık, eğitim, gibi menfaatler değerlendirilmektedir. Ortak velayetinin bir diğer şartı ise eşler arasında ortak velayete hükmedilmesi konusunda herhangi bir uyuşmazlığın bulunmaması gerekmektedir. Ayrıca çocuğun idrak yaşında ise öğrenmesinin sürdürülmesinin sürdürülmesi yani çocuğun ortak velayetinin kabul edilmesi gerekir. Tüm bunların sonucu hakimin ortak velayet konusunda yeterli kanaati elde etmesisa ortak velayete karar verebilecektir.
Aile Mahkemelerinde ortak velayet konusunda bir karar verilmeden önce genellikle müşterek çocuk ile birlikte bir uzman pedagog görüşüne başvurulmaktadır. Mahkemede görülen boşanma davasında aile içi şiddet gibi sebeplerin varlığı halinde hakim burada eşlerin çocukları için dahi ortak bir paydada buluşamayacaklarını yani ortak velayetinin yürütülemeyeceğini öngörerek ortak velayet talebini reddedebilir. Ortak velayet kararı verilirken sosyo-ekonomik durumlar, psikolojilerin değerlendirilmesi, ortak velayet koşulları ayrıntılıca belirlenmelidir. Her şekilde Kanun koyucu, velayet müessesesinde hakime takdir yetkisiyle kararlıdır. Hâkim, somut tabloların ayrıntılarını dikkat ederek ve öğrenmenin yararını her daim göze alarak karar verir.
ORTAK VELAYETTE NAFAKA
Boşanma davasının sonuçlanmasıyla ilgili mahkeme genel velayet bildirimine ilişkin nafaka yükümlülüğünün durdurulmamaktadır. Velayette genel amaçlı oyun eğitimi – öğretim veya başkaca genel özelliklerin karşılanmasıdır. sorunları, eğitimleri, sağlık giderleri vb. harcamalar için nafaka bir güvence niteliğindedir. Ortak velayet halinde nafaka teminatı konusunda, genel velayet hükümleri dışında bir düzenleme bulunmamaktadır.
ORTAK VELAYETİN AVANTAJLARI VE DEZAVANTAJLARI NELERDİR?
Boşanan çiftlerin müşterek çocuk hakkında verecekleri kararlar hakkında bir araya gelme ve yetkileri paylaşmaması evli çiftlere göre iletişim açısından daha zor olabilir. Boşanma sürecinde karşılıklı dahi ödemeleri olmayan iki kişi, çocuklarını ilgilendiren meselelerde, her zaman sağlıklı bir iletişim içerisinde olmaları zordur. Boşanma sebebi ne olursa olsun evlilik devam etmemiş iki eş arasında çocuk hakkında verilecek kararlarda fikir birliğine ulaşmak zor olabilir. Ayrıca boşalan kişinin iletişimlerini 18 yaşını doldurana kadar çok güçlü bir şekilde devam ettirmesi mümkün olmayacaktır.
Tarafların boşanma süreci, sonuçta biriktirdikleri öfke sonucu, karşı silah olarak kullanma gösterdikleri de sıklıkla görülmektedir. Ancak diğer taraftan Ortak velayet çocuklukta ruhsal açıdan fayda sağlar. Çocuk bu anlamda tek kişilik velayette hissedilebilecek terk edilmişlik hissinden uzaklaşmış olacaktır. Genel hatlar ile ortak velayet, her birinin eski kar – koca rollerinden arınarak, yalnız anne ve baba kimlikleriyle sağlıklı düşünebilmesi ve uyum içinde çözümler alabildiği durumda, çocukların çıkarlarına çalışıyor.
ANLAŞMALI BOŞANMADA ORTAK VELAYET NEDİR?
Anlaşmalı boşanma, çiftlerin bir arada anlaşarak boşanmalarıdır. Ortak velayet, anlaşmalı boşanmada sıklıkla tercih edilen bir velayet türüdür. Taraflar davayı açmadan önce hazırlayıp imzaladıkları protokol beyannamesi ortak velayete eklenerek ekleyebilmektedir. Ancak burada ortak velayet kapsamı ve nasıl yönetileceği hakkında ayrıntılar yazılmalıdır ki bu husus büyük önem arzın tesliminden bir aile boşanma avukatından destek alınmasında yarar vardır.
Ortak velayet, anlaşmalı boşanmada çocuğun iki ebeveyni arasında velayet yetkisinin teminatı için bir çözüm olabilir. Anlaşmalı boşanma süreci, çocukların gelişimi için ortak çözümler halindedir. Bu kararların, insanların hayatlarının önemli konularını içermektedir. Bunlar, çocukların bakımı, eğitimi, sağlığı ve diğer sorunlar gibi konulardır. Bu nedenle anlaşmalı boşanma süreci ortak velayet konusu oldukça önemlidir. Çünkü bu süreçte parçalar alınacak, çocukların geleceği için tamamlanacak.
SORU-CEVAP
ORTAK VELAYET HALİNDE ÇOCUK KİMİNLE YAŞAR?
Ortak velayet olsa dahi öğrenme yaşamsal kuralların sürdürüldüğü bir ebeveynin yanında yaşaması gerekmektedir. Ortak velayet, çocukların çocuklarıyla geçireceği sürelerin eşit olması anlamına gelmez. Ortak velayete hükmedilmesi halinde hakim, müşterek çocuğun annesinin yanında mı babasının yanında saklanmasını da kararlaştırır. Ayrıca çocuğun yanında kalmadığı ebeveyn ile hangi günlerde ve hangi kişisel ilişkinin kuracağı da kullanılabilir. Ayrıca anlaşmalı boşanma protokolünde çocuğun ortak velayeti halinde kiminle kaydedileceği da belirtilebilmektedir.
ORTAK VELAYETTE KİŞİSEL İLİŞKİ NASIL KURULUR?
Ortak velayete karar ile müşterek çocuk, yine anne veya babadan modüllerin sürekli olarak sürdürülmesi devam eder. Bu durumda diğer tarafla çocuk arasında, kişisel ilişki kurulur. Kişisel bağlantının bozulması, boşanma protokolünde belirtilen şekilde kurabileceği gibi hakim takdirine bağlı olarak da değiştirilebilir.
ÇEKİŞMELİ BOŞANMADA ORTAK VELAYET MÜMKÜN MÜDÜR?
Ortak velayete hükmedebilmek için bu konuda anlaşmaya varılmaları gerekir. Bu durumun ayrı ayrı anlaşmalı boşanma sonucu sonuçta ortak velayete hükmedildiği görülmektedir. Ancak, performansta ortak velayet talebi mevcut, orta velayet kapasitesi üstün uzun ömürlü hizmet veriyor, sosyal hizmet uzmanı veya bir pedagog tarafından düzenlenen raporda olumlu görüş bildirilmesi çekişmeli boşanma davasında da orta velayete karar mevcut.
ORTAK VELAYETTE ŞEHİR DEĞİŞİKLİĞİ NASIL YAPILIR?
Ortak velayette şehir değişiklikleri en sık ayrıntılar sorunlardandır. Tek bir puan velayet hakkı verildiğinde kural olarak, velayet hakkı kendisine tevdi edilmiş olan ebeveynin yetiştirme yerleştirme yerini tek başına belirlemeye yetkilidir. Bu konuda diğer ebeveynden izin alınmasına gerek yoktur. Ortak velayette ise bir eşin çocukla birlikte şehir ve ülke değiştirmesi gibi önemli bir konuda tek başına karar vermesi söz konusu uzatmaları. Böyle bir ihtiyaç varsa ve diğer eşinde bu konuda rızası varsa şehir değişikliği yapılmasında bir engel bulunmamaktadır.
