ÇOCUĞU GÖSTERMEME (TESLİM ETMEME) SUÇU

Çocuğu göstermeme (teslim etmeme) suçu İcra İflas Kanunu’nun 341. Maddesinde düzenlenmiştir. Asıl adı çocuk teslimine muhalefet suçudur. Uygulamada ve halk arasında ise çocuğu göstermeme (teslim etmeme) suçu olarak bilinir. Boşanan ya da boşanma aşamasında olan taraflar arasında sık sık karşılaşılan bir muhalefettir.

Boşanma sürecinde be boşanmanın sonuçlanması ile mahkeme, çocuğun üstün yararını gözeterek bir tarafa velayet hakkı tanırken diğer tarafın da müşterek çocuk ile kişisel ilişki tesis etmesi yönünde hüküm kurar. Fakat bazı durumlarda özellikle boşanma sürecinde yaşanan tartışmalar nihayetinde velayet hakkını elinde bulunduran taraf diğer tarafın müşterek çocuk ile kişisel ilişki kurmasına engel olabilmektedir. Bu durumda kişisel ilişki tesisine engel olarak çocuk teslimi kararını ihlal eden velayet hakkı sahibi, çocuğu göstermeme (teslim etmeme) suçunu işlemiş sayılacaktır. Bu suç aile düzenine karşı bir suçtur.

İcra İflas Kanunu’nun 341. Maddesine göre; “çocuk teslimi emrine muhalefet” başlığı altında düzenlenmiştir. Kanun, çocuk teslimi hakkındaki kararın gereğini yerine getirmeyen veya yerine getirilmesini engelleyen kişinin 6 aya kadar tazyik hapsiyle cezalandırılır.’’

Çocuk göstermeme (teslim etmeme) suçuyla ilgili ayrıntılı bilgi almak için büromuzu ziyaret edebilir ve alanında uzmanlaşmış boşanma avukatından hukuki destek alabilirsiniz.

VELAYET VE KİŞİSEL İLİŞKİ

Velayet; çocukların korunması, sağlıklı şekilde yetiştirilmesi, bakımı, temsil edilmesi için kanunca öngörülen hukuksal bir haktır. Anne ve babaların yetişkin olmayan çocukları üzerinde velayet hakları vardır. Anne ve baba evli ise velayet evlilik birliği boyunca ikisine ait olur. Fakat boşanma ve ayrılık halleri meydana gelirse hâkim, velayeti eşlerden birine verebilecektir. Mahkeme tarafından inceleme yapıldıktan sonra boşanma kararı ile müşterek çocuğun kiminle kalacağı hakkında da karar verilir.

Velayet ile ilgili ayrıntılı bilgi içeren yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.

Kişisel ilişki; velayet hakkı kendisine verilmeyen ebeveynin kanunen çocuğuyla görüşmesi için verilen haktır. Kişisel ilişki, velayet hakkı kendisinde olmayan anne ya da baba ile çocuğun belirli zamanlarda ve belirli koşullarda yapacağı görüşmeye ilişkin mahkeme tarafından yapılan düzenlemedir. Mahkeme tarafından kişisel ilişki kurulacak gün, saat ve koşullar belirlenir. Bu noktada velayet hakkı kendisine verilen taraf, mahkeme tarafından belirlenen gün ve saatte müşterek çocuğun diğer taraf ile kişisel ilişki kurmasına engel olmamalıdır.

Boşanma sürecinde ve boşanma sonrasında, çocuğun velayeti ve kişisel ilişkisi konularında çocuğun menfaatini gözeten, adil bir yaklaşım benimsenmelidir. Taraflar gerektiğinde çocuğun haklarını korumak için iş birliği yapmalıdır. Çocuğun duygusal ve psikolojik ihtiyaçlarını karşılamak için ebeveynlerin çocuğun hayatında eşit ve dengeli bir rol oynaması sağlanmalıdır.

Velayetin değiştirilmesi ile ilgili ayrıntılı bilgi içeren yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.

ÇOCUĞU GÖSTERMEME (TESLİM ETMEME) SUÇU NASIL OLUŞUR?

Çocuğu göstermeme (teslim etmeme) suçu velayet hakkı kendisine verilmeyen anne ya da babanın müşterek çocuk ile kişisel ilişki kurmasına engel olunması halinde oluşmaktadır.  Çocuk kendisine gösterilmeyen yani teslim edilmeyen taraf, mahkeme ilamına dayanarak adli mercilerden çocuğun tesliminin sağlanmasını talep edebilecektir. 30 Kasım 2021 tarihli 31675 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7343 sayılı İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkına Kanun ile yapılan yeni düzenlemeye göre çocuk teslimi ve çocukla kişisel kurmak için Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlüklerine başvurulması gerektiği bildirilmiştir.

Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlüklerine yapılan başvuruya rağmen velayet hakkı sahibi hala karşı tarafın müşterek çocuk ile görüşmesini engellemekte ise çocuğu göstermeme (teslim etmeme) suçu yani çocuk teslimine muhalefet suçu oluşmuş olur. Bu durumda velayet hakkı sahibi olan kişiye karşı, icra ceza mahkemelerinde ‘’çocuk teslimi emrine muhalefet’’ nedeniyle şikayette bulunulabilir.

Çocuğu göstermeme (teslim etmeme) suçu yalnızca anne veya baba ile çocuk arasında kurulan kişisel ilişkinin ihlali sonucunda oluşur. Çünkü kanunlarımıza göre velayet hakkı yalnızca anne ve babaya aittir. Aile yakını örneğin dede, anneanne, babaanne, teyze, amca vb gibi kişilere velayet verilmez. Uygulamada anneanne, babaanne ya da dede gibi kişilere torununun gösterilmemesinden kaynaklı olarak kanuni bir müeyyidenin olup olmadığı sorusu sıklıkla sorulmakta ise de bu durumda herhangi bir suç oluşmamaktadır.

ÇOCUĞU GÖSTERMEME (TESLİM ETMEME)SUÇUNUN ŞARTLARI NELERDİR?

• İlk olarak velayet hakkı ve kişisel ilişkinin belirlendiği bir mahkeme kararı gereklidir. Bu karar aile mahkemeleri tarafından boşanma davası sonucunda verilebileceği gibi boşanma davası devam ettiği esnada tedbir olarak da verilebilmektedir. Bu ara karar veya nihai karar sonucunda velayet hakkı verilmeyen ebeveyn ile çocuk arasında şahsi ilişki kurulmasına hükmedilecektir. Ayrıca bu mahkeme kararının kesinleşmiş olması gerekmektedir.
• Velayet hakkı olmayan tarafa kişisel ilişki sağlanması gereken gün ve saatte çocuğun gösterilmemesi üzerine çocuk teslimine ilişkin mahkeme kararının icrası amacıyla icra takibi başlatılmış yani yeni düzenleme ile Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlüklerine başvuruda bulunulmuş olması gerekir.
• Müdürlük tarafından velayet hakkı sahibine tebliğ ile bir süre verilmektedir. Verilen süre içinde çocuk teslim edilmemişse ve teslim etmemeyi gerektirecek haklı bir sebep de sunulmamışsa suç oluşmuş olur.

ÇOCUĞU GÖSTERMEME (TESLİM ETMEME) SUÇUNUN CEZASI

Çocuğu göstermeme (teslim etmeme) suçunun cezası 6 aya kadar tazyik hapsidir. Bu suç sonucunda hükmedilecek yaptırım tazyik hapsi olduğu için, kararın seçenek yaptırımlara çevrilmesi, para cezasına çevrilmesi, ertelenmesi, uzlaştırılması, hükmün açıklanmasının geriye bırakılması mümkün değildir.

Velayet hakkı kendisinde olmayan ve müşterek çocuk ile ilişkisi engellenen tarafın bu suçun oluşmasını öğrenmesinden itibaren 3 ay içinde şikayette bulunması gerekmektedir. Bu şikayet icra ceza mahkemesine yapılır. Çocuğu göstermeme (teslim etmeme) suçu şikayete tabi bir suç olması nedeniyle lehine karar verilen ve mağdur edilen tarafın şikayeti olması gerekmektedir. Mağdurun şikayetten vazgeçmesi durumunda dava şikayet yokluğundan düşer.

Önemle belirtmek gerekir ki kişinin cezalandırılması için, cocuğu göstermeme hali yani mahkeme kararının yerine getirilmemesi şikayet sonucu açılan dava boyunca devam etmelidir. Dava sırasında çocuk teslim edildiği takdirde sanık cezalandırılmaz. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra yani kişi tazyik hapsine girdikten sonra bile mahkeme kararı gereği yerine getirilir, çocuk teslim edilirse kişi tahliye edilir.

EVLİYKEN (BOŞANMADAN) ÇOCUK KAÇIRMA

Anne ve baba evli ise velayet evlilik birliği boyunca ikisine ait olur. Boşanma veya ayrılık davası açılmadan anne ve baba çocuk hakkındaki tüm hak ve sorumluluklarda ortak yetkiye sahiptir. Boşanma davası açıldıktan sonra ya da boşanmanın gerçekleşmesinden sonra çocuğun gösterilmemesi halinde oluşacak suç ve yaptırımı yukarıda detaylı açıklanmıştır. Fakat henüz evli iken, yani herhangi bir boşanma ya da ayrılık davası açılmamış iken ebeveynlerden biri tarafından çocuğun kaçırılması ve diğer tarafa gösterilmemesi halinde uygulanacak yaptırım kanunda belirtilmemiştir. Yani bu hususta kanunda bir boşluk bulunmaktadır. Evlilik birliği içinde anne ya da babadan birinin çocuğu kaçırması halinde diğer tarafın yapacağı şikayet sonuçsuz kalmaktadır. Bu noktada yapılabilecek şey boşanma ya da ayrılık davası açılarak müşterek çocuğun velayetini talep etmektir.

BOŞANMA DAVASI DEVAM EDERKEN ÇOCUĞU GÖSTERMEME (TESLİM ETMEME) SUÇU

Boşanma davası devam ederken mahkeme tarafından bazı geçici tedbir kararları alınır. Müşterek çocuğun geçici velayetinin taraflardan birine verilmesi ve müşterek çocuk için tedbir nafakası bağlanması, diğer taraf ile çocuğun geçici olarak kişisel ilişkisinin belirlenmesi bu kararlardandır. Nitekim velayete ilişkin tedbiren de olsa verilen bu mahkeme kararının var iken çocuğun gösterilmemesi halinde suç işlenmiş olur. Tedbiren velayet hakkı kendisinde olmayan tarafa kişisel ilişki sağlanması gereken gün ve saatte çocuğun gösterilmemesi halinde mahkeme kararının icrası için Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlüklerine başvuruda bulunulabilir.

Boşanma davası devam ederken velayet sahibi taraf çocuğu başka bir şehre kişisel ilişki günlerinde getirmek üzere diğer eşin rızası aranmaksızın götürebilir. Mahkemeden çocuğun şehir dışına çıkarılmaması hakkında bir talepte bulunulamaz. Fakat çocuğun yurtdışına çıkarılabilme ihtimali var ise mahkemeden bu konuda bir karar alınması istenebilir. Özellikle taraflardan birinin yabancı ülke vatandaşı olduğu dosyalarda sıklıkla bu taleple karşılaşılır.

ÇOCUĞUN YURTDIŞINA KAÇIRILMASI

Eğer velayet hakkı her iki ebeveyn tarafından ortak kullanılıyorsa, çocuğu yurtdışına çıkaracak olan eşin diğer eşten, noter tasdikli yurtdışına çıkış izin belgesi alması gerekmektedir. Ancak velayet hakkı tek ebeveyn tarafından kullanılıyorsa Yargıtay’a göre velayet hakkı kendisinde bulunan eşin, diğer eşten izin almasına gerek yoktur.

Velayet hakkı kendisinde bulunan eşin velayet hakkını kullanmasının doğal sonucu olarak ortak çocuğu yurt dışına çıkarması boşandığı eşinin muvafakatine bağlı değildir. (Yargıtay 2. H.D. 2015/11374 E. 2015/12897 K. 17.06.2015 K.T.) Fakat bu durum bazı zamanlarda velayet hakkı olmayan tarafın çocukla ilişki kurmasını engellemek amacıyla kullanılabilmektedir. Velayet hakkı kendisine verilmeyen taraf çocuğun yurtdışına kaçırılabileceği şüphesi ve öngörüsü içinde ise mahkemeden bu husus hakkında karar alınmasını ve çocuğun yurtdışına çıkarılmasının engellenmesini isteyebilir.

Mahkeme tarafından belirlenen kişisel ilişkiyi engellemek amacıyla müşterek çocuğu yurtdışına kaçıran taraf, velayet hakkını kötüye kullanmış sayılmaktadır. Bu durumda yaşanacak hukuki sorunlara ilişkin olarak, uluslararası hukukta, Türkiye’nin de taraf olduğu; “25 Ekim 1980 Tarihli Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Veçhelerine Dair Lahey Sözleşmesi” imzalanmıştır. Bu sözleşmenin amacı kaçırılan çocuğun iadesinin sağlanmasıdır.

İlgili sözleşmeye göre iade sürecinin başlaması için Türkiye’de başvuru mercii; Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü; sözleşme tarafı diğer devletlerden çocuk iadesi talebi gelmesi halinde ise gönderici makam olarak Cumhuriyet Başsavcılıkları tespit edilmiştir.

SORU CEVAP

VELAYETİ ANNEDE OLAN ÇOCUĞU BABA VERMEZSE NE OLUR?

Velayet sahibi olmayan tarafın çocuğu velayet hakkı sahibine vermemesi durumunda çocuğu göstermeme (teslim etmeme) suçu değil, çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçu işlenmiş olur. Velayet yetkisi elinden alınmış olan ana veya babanın ya da üçüncü derece dahil kan hısmının, on altı yaşını bitirmemiş bir çocuğu veli, vasi veya bakım ve gözetimi altında bulunan kimsenin yanından cebir veya tehdit kullanmaksızın kaçırması veya alıkoyması halinde, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır (TCK m.234/1).

VELAYETİ ANNEDE OLAN ÇOCUĞUN BABAYA GİTMEK İSTEMEMESİ DURUMUNDA NE OLUR?

Mahkeme tarafından verilen bir kişisel ilişki tesisine ilişkin karar var ise çocuğun isteği bu noktada dikkate alınmaz. Baba, Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlüğüne başvurarak çocuğun kendisine teslimini talep edebilir. Çocuğun babası ile görüşmek istememesi halinde kişisel ilişkinin kaldırılması ya da azaltılması hususunda velayet hakkı sahibi diğer tarafa karşı aile mahkemesinde dava açabilecektir.

ÇOCUĞU GÖSTERMEYEN HAPİS CEZASI ALIR MI?

Çocuğu göstermeme (teslim etmeme) suçunun cezası 6 aya kadar tazyik hapsidir. Dava sırasında çocuk teslim edildiği takdirde sanık cezalandırılmaz. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra yani kişi tazyik hapsine girdikten sonra bile mahkeme kararı gereği yerine getirilir, çocuk teslim edilirse kişi tahliye edilir.

VELAYETİ ALAN KİŞİ YENİDEN EVLENİRSE VELAYET DEĞİŞİR Mİ?

Boşanan çiftlerden velayet hakkı kendisine verilen taraf; başka bir kişiyle evlenirse çocuğun velayeti hususu bu durumdan doğrudan doğruya etkilenmez. Yani velayetin değişmesi için velayet hakkı sahibinin evlenmesi tek başına yeterli değildir. Velayetin değiştirilmesi için çocuğun menfaatinin zarar görmesi gereklidir. Evlendikten sonra yeni eş ile çocuğun aynı evde kalmasının sakınca olması, velayet hakkı sahibinin çocuğu ihmal etmesi veya yeni eşin çocuğa zarar vermesi halinde velayetin değişimi söz konusu olacaktır.

ÇOCUĞUMU GÖREMİYORUM, NE YAPMALIYIM?

Eski düzenlemeye göre çocukla kişisel ilişkinin sağlanması için başvurulan kurum İcra İflas Müdürlükleri idi. 30 Kasım 2021 tarihinde değiştirilen, 31 Mayıs 2022 tarihinde tüm maddeleri ile yürürlüğe giren kanun hükmü gereğince İcra İflas Müdürlüklerinde yetki kaldırılmıştır. Artık çocuk teslimi veya çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair aile mahkemeleri tarafından verilen ilam veya tedbir kararları, çocuğun üstün yararı esas alınarak, Adalet Bakanlığınca kurulan adli destek ve mağdur hizmetleri müdürlüklerince yerine getirilmektedir. Dolayısıyla çocuğunu göremeyen tarafın bu müdürlüklere başvuruda bulunması gerekmektedir.

BOŞANMIŞ BABA KAÇ YAŞINDA ÇOCUĞU YATILI ALABİLİR?

Velayet kararı ile müşterek çocuğun, kendisine velayet hakkı verilmeyen eşle nasıl ve hangi aralıklarla kişisel ilişki kuracağı hakkında da karar verilir. Özellikle annenin bakım ve ilgisine muhtaç olunan yaş aralıklarında çocukların uzun süre ve yatılı şekilde anneden ayrılması uygun görülmeyebilir.

ÇOCUĞU GÖSTERMEYEN VELAYETİ KAYBEDER Mİ?

Her somut olayda ayrıca değerlendirmek gerekse de, çocuğu göstermeyen tarafın velayeti kaybetme ihtimali vardır. Bu husus Yargıtay kararlarında da belirtilmiştir. Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2002/3930 Esas 2002/4731 Karar Numaralı kararında; Davacı, davalı tarafından çocuğu ile görüşmesine engel olunmasından ve bağlarını kötü bir şekilde etkileyecek davranışlara bulunmasından velayetin değiştirilmesini talep etmiştir. Yargıtay’a konu olan dosyada davalının, davacı ile çocuk arasında kurulan kişisel ilişki günlerinde çocuk ile görülmesini engellemek istediğinden çocuğu adreste bulundurmadığı, adresini değiştirmesine rağmen adresi bildirmediği tespit edilmiştir. Bu nedenle Yargıtay tarafından, yerel mahkemenin vermiş olduğu davanın reddi kararını kanuna aykırı bulmuş olduğundan bozma kararı verilmiştir.

ÇOCUĞU GÖSTERMEME (TESLİM ETMEME) SUÇU ŞİKAYET DİLEKÇE ÖRNEĞİ

İSTANBUL ( …)  İCRA CEZA MAHKEMESİ’NE

YAKINAN : Ad Soyad (TC Kimlik No)

Adres

VEKİLİ : Av. EZGİ KESGİN

SANIK: Ad Soyad (TC Kimlik No)

Adres

KONU: Çocuk teslimine ilişkin ilamın yerine getirilmemesi üzerine

SUÇ TARİHİ: …/…/…

AÇIKLAMALAR:

1-) İstanbul ( ). Aile Mahkemesinin …/… Esas Sayılı dosya üzerinden tarafların boşanma davası devam etmekte olup …/…/… tarihli ara kararı ile müşterek çocuğun velayeti tedbiren sanığa verilmiştir. Müvekkil ile çocuk arasında ilgili ara kararda, kişisel ilişki günleri tayin edilmiştir.

2-) Müvekkil ile müşterek çocuk arasında kurulan kişisel ilişki günleri her ayın ikinci ve dördüncü haftasının cumartesi günü saat 10:00 ile pazar günü saat 17:00 arasındadır. Bu hüküm……. İcra Dairesi’nin …/ … E. sayılı dosyası ile icraya konmuş ve sanıktan ilamın gereğini yerine getirerek hafta sonları müvekkilin müşterek çocuk … … ile ilişki kurmasına olanak sağlaması istenmişse de …/…/…-…/…/… ve …/…/…-…/…/… tarihlerine denk gelen dönemlerde sanık icra emrinin gereklerini yerine getirmemiştir.

3-) Mevzuatta yer alan düzenlemelere açıkça aykırı hareket etmekte olan sanığın cezalandırılması için mahkemenize başvurulması zorunluluğu hasıl olmuştur.  Sanığın çocuk tesliminde ilama aykırı davranmış olması nedeniyle cezalandırılmasını talep etmekteyiz.

HUKUKİ SEBEPLER : İİK ve ilgili her türlü mevzuat.

HUKUKİ DELİLLER: İstanbul ( ). İcra Müdürlüğü …/… Esas Sayılı dosyası, ve ilgili her türlü yasal delil.

SONUÇ ve İSTEM: Yukarıda açıklanan ve gerekçelendirilen nedenlerle;

1-) Sanığın tazyik hapsi ile cezalandırılmasına,

2-) Yargılama giderleri ve vekalet ücretinin sanığa yükletilmesine saygılarımızla vekaleten arz ve talep ederiz.

Yakınan Vekili

Av. Ad Soyad